Unieke meetstal Dairy Campus

Voor het meten van emissies heeft Dairy Campus een unieke meetstal met twee stalsystemen. Er kunnen in deze stal verschillende situaties worden nagebootst. De nieuwe meetstal levert zodoende meer kennis op en kan sneller leiden tot een emissiefactor.

De nieuwe stal voor emissiemetingen op Dairy Campus is in meerdere opzichten bijzonder. "ln proefstallen in de praktijk is altijd maar één type huisvesting en ventilatie mogelijk", vertelt Sjoerd Bokma, onderzoeker bij Wageningen UR Livestock Research. De nieuwe meetstal bestaat daarentegen uit vier afdelingen met 15 koeien in ligboxen en twee compartimenten met elk 15 tot 20 koeien in een vrijloopstal. In elk compartiment kan natuurlijke en mechanische ventilatie worden toegepast. Op die manier zijn emissieproeven onder meerdere omstandigheden uit te voeren.

Ontwerp door DLV Advies

De stal is ontworpen door DLV Advies, in samenspraak met de mensen van Dairy Campus en Wageningen UR Livestock Research. Een mooie klus aldus Eric Pijnappels, projectleider bouw rundvee bij DLV Advies. "De stal moest aan specifieke eisen voldoen voor het onderzoek, maar ook praktisch werkbaar blijven.” Voor dagelijkse werkzaamheden, maar ook voor studenten en bezoekers. Ook moeten proefopstellingen aangepast worden. “Roosters moeten per compartiment gemakkelijk vervangen kunnen worden, dus goed bereikbaar zijn." Geen verrassing: dat was een logistieke uitdaging. De zes afdelingen zijn zo gesitueerd dat de koeien gezamenlijk via dezelfde kant naar de melkstal lopen en via de andere kant weer terug. Door selectíepoorten komt de juiste koe weer in de juiste afdeling. De koeien vreten allemaal aan één voerhek, zodat voeren geen extra tijd kost.

Emissiefactor verkrijgen

De meetstal is in eerste instantie bedoeld voor Nederlandse bedrijven die nieuwe vloeren of andere emissiereducerende maatregelen willen uittesten. Daarnaast kan Wageningen UR ook metingen doen voor andere opdrachtgevers, zoals overheden of het collectieve bedrijfsleven. Verder voldoet de stal aan nationale en Europese eisen om een emissiefactor voor ammoniak te verkrijgen. "Het is een meer efficiënte methode dan op vier praktijkstallen met een proefstalstatus een heel jaar metingen doen", legt Hendrik Jan van Dooren, onderzoeker veehouderij en milieu bij Wageningen UR Livestock Research, uit. Overigens is ook een combinatie van twee praktijkstallen en de meetunits op Dairy Campus mogelijk.

De opzet van de stal met meerdere afdelingen maakt volgens Van Dooren een veelvoud aan onderzoek mogelijk. Eén van de stalgedeelten zal altijd de basissituatie zijn waarmee vergeleken wordt. In de andere gedeelten kunnen dan variaties worden aangebracht. Bijvoorbeeld met het type klimaatsysteem, maar ook qua voeding of vloeraanpassingen. "We kunnen ook gemakkelijk deelvragen beantwoorden als: wat is het effect van schuiffrequentie of hoe groot is de bijdrage van de kelder in de totale emissie. Dat draagt bij aan het beter begrijpen en optimaliseren van een bepaalde techniek of huisvestingssysteem."

ln de twee vrijloopstallen zullen zowel een organische bodem als een kunststofbodem worden geplaatst. Deze stal heeft een potdiepte van 1,5 meter en biedt mogelijkheden om te beluchten of de mest mechanisch te bewerken. De eerste metingen die worden gedaan, zijn gericht op het vaststellen van een emissiefactor voor een 'bodem met houtsnippers en een vorm van beluchten en bewerken van de toplaag'. ln de ander vrijloopstal komt de kunststof weidevloer van ID Agro te liggen. Voordat daar emíssiemetingen starten zijn eerst praktische vragen rondom mestafvoer aan de orde.

Geen luchtwassers

Het meten van de ammoniakemissie gebeurt met kleine slangetjes die cp ongeveer 3 meter boven de vloer, in de nok en in de ventilatoren zijn gemonteerd. Per afdeling zijn dat in totaal 12 monsterpunten. Deze tientallen slangen komen samen in een ruimte met analyseapparatuur. Ook de emissie van methaan en lachgas kan gemeten worden. Om geen 'last' te hebben van aanwezige ammoniak en andere stoffen in de buitenlucht is de meetstal een heel eind van de andere stallen geplaatst. Via een lang verhard pad kunnen de koeien telkens van en naar de melkstal lopen. Sowieso ligt Dairy Campus in een veehouderijarm deel van Friesland. Anders dan in de varkenshouderij worden in de melkveehouderij nauwelijks luchtwassers gebruikt om ammoniakemissie te verminderen. Bij de bouw is daar op voorhand daarom geen rekening mee gehouden. Technisch gezien kunnen in een later stadium wel aanpassingen worden gedaan. "De sector zit niet te wachten op deze oplossing voor ammoniakemissie," aldus Bokma. "Er kleven nogal wat nadelen aan het dichtmaken van de stal en een luchtwasser is qua energieverbruik niet duurzaam. Ook draagt het niets bij aan een beter stalklimaat. We moeten daarom andere oplossingen zoeken." Ook bij commerciële bedrijven merken de onderzoekers weinig animo om fors te investeren in deze techniek. Mogelijk dat onderafzuiging of deelventilatie belangstelling krijgt. "Als er vragen op dat punt komen, kunnen we daarop inspelen.”

Eerder gegevens bekend

De voordelen voor de sector van de nieuwe meetstal zijn volgens Bokma en Van Dooren legio. Voor verdere innovatie en ontwikkeling van emissiearme stalsystemen zijn eerder emissiegegevens bekend. Dat scheelt in de ontwikkeltijd. Ook kunnen leveranciers gemakkelijk varianten onderzoeken en op basis daarvan aanpassingen doen in het systeem, waardoor de emissie omlaag gaat of de praktische bruikbaarheid omhoog. Naast technische oplossingen biedt de stal ook andere mogelijkheden om emíssieverlaging te onderzoeken. Voer is een vanzelfsprekende, maar er zijn ook andere factoren die een rol kunnen spelen. "De stal gaat in het algemeen meer kennis opleveren over stalemissies, daar profiteert de hele melkveehouderij van." Waar zijn de onderzoekers zelf het meeste benieuwd naar? Bokma: ”lk ben erg benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek naar het bellenmixen (Aeromix). Dat gaat leuke, fundamentele vragen opleveren wat er precies in die mestkelder gebeurt." Van Dooren: "Hoe de kunststof vloer in de vrijloopstal het gaat doen. Bij de organische materialen gaat het de goede kant op met de emissie en ik ben benieuwd of kunststof de verwachtingen gaat waarmaken." Ook Pijnappels van DLV Advies is erg benieuwd naar de vrijloopvloeren. “Het is een veelbelovend systeem waar dankzij de meetstal meer kennis over zal komen.” Ook het beluchten via luchtbellen en varianten voor de rubberen vloeren hebben zijn belangstelling.

Lees het originele artikel in het Dairy Campus Magazine van mei 2016 of bekijk de Dairy Campus via de '360 graden tour'.