Vastzetten melkprijs levert 4 cent per liter op in 2020

De Milk Trading Company (MTC) heet de coöperatie die namens melkveehouders melkprijsrisico’s afdekt op de termijnmarkt. Niet zonder succes. De nu 220 deelnemende melkveehouders - 79 in Nederland en 141 in België - ontvingen sinds de oprichting in 2018 gemiddeld een extra melkopbrengst van 2,44 cent bovenop de prijs van hun melkfabriek. Over 2020 zit er zelfs een plus van gemiddeld 4 cent per kilo melk aan te komen. MTC sloot in januari, toen de verwachting was dat de melkprijzen zouden stijgen, tot december 2020 contracten af op maandprijzen van tussen de 37 en 38,5 cent per kilo melk, op jaarbasis gemiddeld zo’n 38 cent per maand. Vanaf het voorjaar gingen de melkprijzen als gevolg van de coronacrisis stevig onderuit. Over de eerste acht maanden van 2020 was de plus gemiddeld 2,8 cent per maand. De plus in de laatste drie maanden was 4 tot 6 cent per kilo melk. Die lijn trekt gezien de melkprijsvoorspelling naar alle waarschijnlijkheid door, waarmee deelnemers op een plus van 4 cent in 2020 uitkomen. Voor een melkveebedrijf met 1 miljoen kilo melk, die de helft van zijn liters op prijs heeft vastgezet, is dat € 20.000 op de melkprijs van de fabriek.

Hoe werkt intreden

Als melkveehouder met MTC de termijnmarkt op, hoe werkt dat nu precies? Melkveehouders die belangstelling hebben om vanaf 2021 mee te doen met MTC, kunnen zich aanmelden bij DLV Advies. Dit is de organisatie die het initiatief nam voor het opzetten van MTC, de club die nu de zaken organiseert en faciliteert. Deelnemers kunnen in het eerste jaar van deelname maximaal 30 procent van hun melkplas vastzetten op prijs. In het tweede jaar is dat 50 procent. Een deelnemer betaalt het eerste jaar van deelname € 5 per duizend liter ingebrachte melk. Vanaf het tweede jaar is dat € 3. Een melkveehouder met een productie van 1 miljoen liter, die met 30 procent van zijn productie meedoet, betaalt dus het eerste jaar € 1.500 en vanaf het tweede jaar € 900. Van dit geld worden DLV en de brokers betaald. Een broker is een professional, die de tijd en kennis heeft om de markt voor de boer zo goed mogelijk in de gaten te houden en op het juiste moment contracten af te sluiten.
Daarmee is de melkveehouder er nog niet. Om te mogen handelen op de termijnmarkt is een inleg van € 8.000 per 100.000 kilo melk verplicht. Dit bedrag is de borg om eventuele verliezen op te kunnen vangen. Daarnaast moet een lid vijf certificaten à € 100 storten.
Beide bedragen blijven op naam staan van de melkveehouder en krijgt hij weer terug op het moment dat hij stopt. Maar niet elke melkveehouder heeft dergelijk grote bedragen liggen. Vervolgens gaan MTC en de brokers voor de melkveehouder aan de slag. Er wordt gehandeld op meerdere termijnmarkten. Hier worden contracten – in vaktermen futures – afgesloten voor boter en melkpoeder op een vooraf bepaald tijdstip in de toekomst.

‘DAL VOORKOMEN BELANGRIJKER DAN PIEK PAKKEN’

Had hij de liquide middelen om de prijs voor de helft van zijn melkplas van 5,5 miljoen kilo melk vast te zetten, hij zou het direct doen. ‘Maar in mijn geval praat je dan over een inleg van € 200.000, dat geld moet je wel net even hebben liggen’, zegt melkveehouder Reijer den Hartog uit Kollum. Hij weet dat banken in België het belang van risicomanagement op melkveebedrijven onderkennen en inleggeld voor de melktermijnmarkt meefinancieren. ‘In Nederland zijn de banken helaas zo ver nog niet, anders zou ik dat meteen doen.’

Den Hartog is enthousiast over het initiatief van DLV Advies. Hij ziet het bedrijf als een betrouwbare partij om de termijnmarkt mee op te gaan. Hij doet sinds januari 2019 mee met 4 ton melk en betreurt het dat hij dit jaar niet meer melk heeft vastgezet op prijs. In juni was de plus op de fysieke melkprijs van zijn melkverwerker A-ware 6 cent per kilo melk, in juli 4,1 cent en in augustus 4,5 cent. Ook de maanden ervoor leverden steevast een plus op. ‘Eigenlijk is het niet zo leuk dat die plus zo groot is. Ik zou veel meer verdienen als we maandelijks een beetje moesten bijbetalen. Dat betekent namelijk dat de fysieke melkprijs dicht bij de 40 cent ligt en die krijg je voor alle melk.’  Die situatie is niet zo en dus noemt Den Hartog de winst over dit jaar mooi meegenomen. Toch gaat het hem in de eerste plaats om risicomanagement: rust in het hoofd door zekerheid te hebben over de opbrengstprijs, zodat je de kostprijs daarop kunt afstemmen. ‘We runnen hier een zwaar gefinancierd bedrijf. Eén melkprijsdal komt meteen keihard aan. Ik zeg altijd: ‘Geen piek pakken is een beetje jammer, maar ook niet meer dan dat. Een dal voorkomen is van veel groter belang.’ Den Hartog verwacht dan ook dat het vastzetten van de melkprijs op de melktermijnmarkt de komende jaren op meer melkveebedrijven zijn intrede doet.

Op boter en melkpoeder

‘Het principe is dat de noteringen van melkpoeder en boter via een formule worden omgerekend naar een melkprijs. De historie leert inmiddels dat de berekende melkprijs op basis van de noteringen van deze twee producten voor 93 procent overeenkomt met de werkelijke melkprijs’, vertelt Ids van der Ploeg. Hij is adviseur financieel management bij DLV Advies in Drachten en begeleidt melkveehouders in Noord-Nederland die mee willen doen. Via online hulpmiddelen beschikken kopers en verkopers continu over de koersstanden van de verschillende producten en de verschillende contractperioden.
Als gevolg van het sentiment in de markt wisselen de koersen dagelijks en vormen zich in de periode van een jaar prijspieken en prijsdalen.

‘De kunst van het handelen op termijnmarkten is om als kopende partij op een prijsdal een contract af te sluiten en als verkoper op een prijspiek’, gaat Van der Ploeg verder. Zoals gezegd, de brokers van MTC deden dat goed dit jaar. Ze legden in januari al een groot deel van de melkprijzen voor het hele jaar vast, toen de verwachting nog was dat de melkprijzen zouden stijgen.

Hoe werkt termijnmarkt

Hoe gaat zoiets dan in zijn werk? De MTC is een apart en volledig zelfstandig opererend orgaan met een coöperatieve structuur en leden in zowel België als Nederland. Een afvaardiging van beide besturen – vijf melkveehouders uit Nederland en tien melkveehouders uit België – overleggen elke twee weken met brokers, zuivel- en voeranalisten, over de actuele marktsituatie. Beter gezegd: marktdeskundigen op gebied van zuivel en voer komen met een pasklaar advies en de afvaardiging van MTC-melkveehouders besluit op basis daarvan over vastzetten of niet. De prijzen worden steeds tussen zes en veertien maanden vooruit gefixeerd. In vakjargon heet dit hedgen.
Een voorbeeld. De brokers verkochten in januari 2020 een future voor boter en melkpoeder op een omgerekende melkprijs van 38 cent in november 2020 voor alle deelnemende melkveehouders. Stel dat de daadwerkelijke melkprijs in november 2020 34 cent is, dan
koopt MTC deze future in november 2020 terug voor 34 cent. De winst van 4 cent per kilo melk komt in de gezamenlijke pot en wordt naar rato van ingebrachte melk verdeeld onder
de 220 deelnemende melkveehouders. De winst- of verliesdeling wordt maandelijks bepaald, eens per kwartaal vindt verrekening met de melkveehouder plaats. Ondertussen blijft de deelnemende melkveehouder via zijn eigen melkfabriek zijn gewone melkgeld ontvangen. Al zijn melk blijft daar ook heen gaan, van fysieke levering van ook maar één liter melk op de termijnmarkt is nooit en te nimmer sprake.

Niet varen op toevalstreffer

‘Het is prachtig dat deelnemende melkveehouders niet alleen het coronaprijsdal goed doorkomen, maar ook nog een mooie winst pakken’, zegt Van der Ploeg. De DLV-adviseur wil echter waken voor euforie over een toevalstreffer. ‘Zo’n dikke winst is een incident, niemand kon de corona-uitbraak voorzien.’ Liever wijst hij op de prestaties in de twee jaren ervoor. ‘Toen realiseerde MTC door goede contracten af te sluiten gemiddeld een plus van netto 1,7 cent per kilo melk. Er is sinds de oprichting nog geen maand geweest dat er geen plus is uitgekeerd.’
Van der Ploeg wil er maar mee benadrukken dat het afdekken van prijsrisico’s het belangrijkste doel is van de MTC. ‘Zorgen dat je bent ingedekt tegen een melkprijsdaling van een paar centen. Dat kan behoorlijk helpen in de liquiditeitspositie. MTC gaat ervan uit dat boeren met het vastzetten van prijzen op de termijnmarkt over meerdere jaren gemiddeld een nettoresultaat van 1,5 tot 2 cent per kilo melk halen.’

Vastzetten voerprijs

MTC ‘hedget’ op de termijnmarkt overigens niet alleen de melkprijs, maar ook de voerprijs. Van der Ploeg verduidelijkt dat dit precies omgekeerd werkt dan het vastzetten van de melkprijs. ‘Bij een zuivelcontract verkoopt MTC eerst grondstoffen
en koopt die later terug. Bij een voercontract kopen we eerst voer om het daarna weer te verkopen. Ook hier leverde dat tot nu toe ook meer winst dan verlies op. Dit resultaat komt ook in de pot van MTC en wordt, samen met de melkprijswinst, op de rekening van de melkveehouder overgemaakt.’ Het vastzetten van de melkprijs zorgt voor 80 procent van het resultaat, het vastzetten van de voerprijs draagt 20 procent bij.’

Deelnemende melkveehouders blijven via een website op de hoogte van de vastgezette melkprijs, de actuele marktsituatie en toekomstverwachtingen. ‘Alle kennis en informatie over termijnmarkten en prijsrisicoanalyses met betrekking tot melk en voer wordt gedeeld via een dashboard door de MTC. Hiermee worden de leden op de hoogte gehouden met up to date marktinformatie’, verduidelijkt Van der Ploeg. ‘Je bent zo als melkveehouder op twee fronten bezig: het verhogen van de opbrengst en het verlagen van de kostprijs, kortom het vergroten van je marge.’ Daarnaast benadrukt Van der Ploeg een andere doelstelling van MTC: meer kennis bij melkveehouders over prijsvorming op de zuivel- en voermarkt. ‘Melkveehouders die zich er echt in verdiepen, worden slimmer en weerbaarder op de markt en kunnen de opgedane kennis weer gebruiken in bijvoorbeeld de  onderhandelingen met hun voerleverancier.’

Dit interview is verschenen in het magazine Agrarische Schouw op 24 september 2020.

Lees het artikel ook in Melk van het Noorden

Vanaf begin oktober worden er gratis regiobijeenkomsten over de MTC door heel Nederland gehouden. In verband met de (nieuwe) coronamaatregelen is aanmelden verplicht, is er een maximum aantal deelnemers en gelden er strenge hygiëneregels. U kunt zich hieronder aanmelden voor één van deze bijeenkomsten. Voor meer informatie over deze bijeenkomsten kunt u  contact opnemen met Niek Groot Wassink  of  Ids van der Ploeg.